Diversen

 Diversen.

• I.    Uit: 25. “Schets van het leven van Niels Frenk” Verkeersrecht, Themanummer 2013 Brieven aan Niels Frenk, blz. 4 e.v.
• II.  De Coronajaren (2020-2021). 

 

I. Uit nr 25. “Schets van het leven van Niels Frenk” Verkeersrecht, Themanummer 2013 Brieven aan Niels Frenk, blz. 4 e.v.

Schets van het leven van Niels Frenk.

Deze schets bevat De loopbaan van Niels en Het ongeval met al zijn gevolgen. Deze twee onderwerpen komen samen in het derde gedeelte: Het ware verhaal. De eerste twee gedeelten zijn verslagen van gebeurtenissen, het derde van een belevingswereld.

Niels werd geboren 17 maart 1962 te Edam. Zijn schooltijd bracht hij gelukkig door in Midwoud. In 1983 deed hij in Hoorn eindexamen Atheneum-B. Aansluitend ging hij Nederlands recht studeren aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. In 1987 is hij afgestudeerd. Hij trad toen in dienst bij de Universiteit van Utrecht, het Molengraaff Instituut voor Privaatrecht, als onderzoeker in opleiding. De daarop volgende jaren heeft Niels onder leiding van Professor mr E.H. Hondius, zijn promotor, besteed aan onderzoek gericht op het onderwerp van zijn dissertatie. Zijn promotie op het onderwerp “Kollektieve akties in het privaatrecht” vond plaats op 19 oktober 1994 te Utrecht. Hierbij heeft hij de grondslag gelegd voor een belangrijke procesrechtelijke vernieuwing

Niels is in 1993 als wetgevingsjurist in dienst getreden bij het Ministerie van Justitie, Stafafdeling Wetgeving Nieuw BW, en was sedertdien werkzaam bij de Directie Wetgeving, Sector Privaatrecht. Hij is raadsadviseur. In 2005 is hij ook benoemd tot bijzonder hoogleraar aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht aan de VU voor één dag in de week. Zijn oratie “Naar echte eigen schuld?” sprak hij uit op 10 februari 2006.
Hij was lid van een aantal commissies en redacties. Zijn lijst van publicaties is aanzienlijk.
Ik beperk mij ertoe de volgende functies te vermelden:

• hoofdredacteur Verkeersrecht;
• lid van de Onderwijsvisitatiecommissie Rechtsgeleerdheid 2010- 2011;
• lid van de Tuchtraad Financiële Diensverlening; en
• redactiesecretaris Kwartaalbericht NBW en medewerker NTBR.

Het ongeval.

Op 30 september 1979 vond in Avenhorn een ernstig ongeval plaats waarbij de auto van de Familie Frenk werd aangereden door een andere personenauto die geen voorrang verleende. Niels liep hierbij onder meer een dwarslaesie op. Hij was toen zeventien jaar. Ook de andere inzittenden liepen in meerdere en mindere mate ernstige verwondingen op: vader Henk, moeder Thea en zuster Eline. Broer Hajo bleef ongedeerd.Voor Niels was er een lange periode van revalidatie. Hij verbleef onder meer twee jaar in Heliomare. Vele menselijke functies moesten zich herstellen of worden vervangen. De ouders van Niels, zijn broer en zijn zus hebben hierbij een grote rol gespeeld. In de woning in Midwoud werd een aangebouwd en aangepast woongedeelte gecreëerd. Voor alle daagse handelingen werden oplossingen verzonnen en geoefend. Thea Frenk was zeer creatief op dit punt. Het toen nog niet zo lang verkrijgbare klittenband speelde vaak een hoofdrol. Een aantal van Thea’s vondsten vond later bredere toepassing.
Het leven van Niels zou zich verder in een rolstoel afspelen. Later heeft een aangepaste auto, waar Niels zichzelf in en uit kon werken en zijn rolstoel mee aan boord nemen, zijn zelfstandigheid bevorderd. Niels heeft de draad weer opgevat en heeft zijn middelbare school afgemaakt. De eerder bij hem levende gedachte om een opleiding in Boskoop te gaan volgen was achterhaald. Hij is rechten gaan studeren. Over deze keuze heeft hij bij gelegenheid van zijn oratie gezegd dat de gesprekken die wij indertijd als dorpsgenoten met elkaar hebben gevoerd en mijn verhalen uit de rechterlijke wereld hem tot deze keuze hebben geïnspireerd. Hij heeft deze studie zeer serieus aangepakt. Zoals hij zelf eens heeft uitgelegd kon hij hier ook meer tijd aan besteden dan andere studenten, omdat er voor hem niet zoveel keus was in tijdsbesteding. De studie ging hem goed af. Na een zeer goede afronding brak de Utrechtse tijd aan. Hij woonde voor het eerst zelfstandig. Hij ging uit, had vele warme contacten en genoot van Utrecht. Hij werd gevormd tot een goed jurist.

Wetgeving.

Daarna werd als wetgevingsjurist Den Haag zijn vaste werkplek. Eerst bereisde hij die stad vanuit Utrecht. Later betrok hij een appartement in Den Haag in de Hoge Nieuwstraat. Niels was op zoek naar een vaste plek, waar hij in familieverband zou kunnen leven. Dat werd in 1984 de boederij in Friesland uniek gelegen aan de Langweerder Wielen. Zijn ouders zijn daar naar toe verhuisd. Het werd Niels vaste thuishaven. Na vele jaren werd de boederij verkocht en een huis ernaast door en voor Niels ontworpen en gebouwd.
Niels is met zijn jeugdvriend Joris, met Hajo en zijn gezin, met Eline en haar gezin en nog met diverse anderen, jaarlijks op vakantie gegaan.

Lichamelijke problemen.

In al die jaren is Niels verscheidene keren opgenomen geweest. Zijn gebroken lichaam zorgde voor talrijke problemen. Een degeneratie van zijn nekwervels leidde onder meer tot toenemende uitval van zijn handfuncties. In 2012 is operatief hiervoor een voorziening getroffen. Een hardnekkige infectie heeft deze ingreep echter achterhaald. Enige uitweg was toen nog een langdurige fixatie van het hoofd om een natuurlijk groeiproces van de wervels mogelijk te maken. Een lange zware tijd. Niels is op zijn werk terug kunnen keren, een dierbare wens.

Het ware verhaal.

Niels is een man van talrijke warme sociale contacten. Met zijn zachte stem, grote interesse, intelligentie en gevoel voor humor met af en toe een licht cynisch ondertoon, wekt hij sympathie en vriendschap. Niels heeft met velen een warme band, voor hem het meest waardevolle in dit leven. Ter gelegenheid van zijn oratie heeft hij persoonlijk een aantal vrienden genoemd en bedankt, waar onder Wouter en Nicole Snijders die Niels juridisch en feitelijk tot grote steun zijn geweest. Wetgeving is ongetwijfeld waar Niels grotendeels voor en mee leefde. Het vult de netto tijd die hij dagelijks beschikbaar heeft. Hij was feitelijk en in gedachten volop met zijn werk bezig. De afdeling wetgeving is zijn domein. Hij hield van zijn collega’s en zij van hem. Het is een collegiale werkgemeenschap, die hem op alle manieren heeft gesteund, en waarvoor hij op zijn beurt veel heeft betekent professioneel en op menselijk vlak. Hij ervaart zijn verbondenheid met het departement, de top, de leidinggevenden, collega’s en medewerkers als een groot voorrecht. Ook met Verkeersrecht, redactie en ANWB, had Niels door de jaren heen een zeer aparte en hechte band die veel verder gaat dan een professionele samenwerking. Ook dat nam een grote plaats bij hem in.

De familie Frenk.

De familie Frenk vormt een hecht gezin, dat dicht om Niels heen stond. Vader Henk was werkzaam in het onderwijs als leraar aan een MAVO. Hij heeft zich jarenlang ingezet voor Niels en zijn revalidatie. Zij hadden samen een goede en warme band. Wellicht als posttraumatisch verschijnsel is zijn geestelijke gezondheid allengs achteruit gegaan. Hij is in 1994 overleden. Hajo en Eline zijn beide in de medische wereld gaan werken. Hajo, Niels en Eline waren zeer verbonden met elkaar, zoals dat bij broers en zussen voor kan voorkomen. Het is passend hier in Niels eigen woorden, uitgesproken aan het slot van zijn oratie, weer te geven wat zijn moeder en kameraad Thea voor hem betekend heeft: “Het is, lieve mama, vooral jouw tomeloze, liefdevolle, onvoorwaardelijke en positieve energie, die er debet aan is dat ik hier sta. Hoe ik dat waardeer, en hoe je mij daarbij geholpen hebt, is niet in woorden uit te drukken. Het is daarbij veelzeggend dat onze relatie meer een vriendschappelijke dan een ouder-kindrelatie is.”

Niels.

Niels is graag met zijn vak bezig en zijn eigen gedachtenwereld. Hij voelt zich dan niet gehandicapt, maar geheel vertrouwd op eigen terrein. Hij geniet van gesprekken met vrienden, bekenden, collega’s. Zijn grote verstand en snelle geest komen dan ongehinderd tot hun recht. De warmte en belangstelling die hij zelf naar zoveel mensen uitstraalt komen bij hem terug; de innige band met zijn naaste familie is een bron van vertrouwen. Voor zelfbeklag is in zijn leven geen plaats. Wel vervreemde hij de laatste jaren steeds meer van zijn eigen lichaam. Maar ondanks dat is Niels in zijn eigen wereld een gelukkig mens geweest.

In de maand juni 2013 is vastgesteld dat Niels aan kanker leed. Er waren verscheidenen uitzaaiingen geconstateerd. Opereren bleek geen optie. Hem werd met kennelijke reserve een chemotherapie aangeboden. Na de eerste kuur heeft Niels in de eenzaamheid van een nacht besloten hier niet mee door te gaan en het ziekteproces zijn beloop te laten.

8 augustus 2013

 

 

 

II CORONAJAREN 2020-2021.

Waar gaat dit verslag over?   De jaren 2020 en 2021 zijn bijzonder vanwege de wereld wijde zorg om de Corona pandemie. Maar ook door verwarring in Amerika over een President die zegt de verkiezingen te hebben gewonnen, over twee wereldmachten die de confrontatie zoeken en over een Brexit, die ontaardt in een medische horden loop.

 

Het Coronaverloop. Eerste fase.                                                                                                                                                                                                                        

Toen de Coronabesmetting ook Nederland had bereikt, heeft onze regering maatregelen getroffen. Deze maatregelen waren gebaseerd op de stand van de medische wetenschap, zoals door het RIVM toen beleefd.

Inzet werd het creëren van een immuniteitsfactor onder de bevolking, waardoor het virus zich niet verder zou kunnen ontwikkelen. Er werd gedacht dat een besmettingsgraad van 60% voldoende bescherming zou kunnen bieden. Van meet af aan ging men ervan uit dat de jongeren in onze samenleving in grote lijnen tegen het virus bestand waren. Daar vloeide de gedachte uit voort dat de scholen open zouden moeten blijven. Het beeld werd gebruikt van een zorgzame samenleving, die een veilige kring om de kwetsbare ouderen zou vormen.                                            Het gebruik van gezichtsbedekking werd als niet effectief terzijde geschoven.

Al in een vroeg stadium leed deze aanpak schipbreuk. Vanuit het onderwijs was de druk tot sluiting van de scholen te groot. Betrokkenen, ouders en leerkrachten eisten een schoolsluiting. Hiermee was een pijler onder het voorgenomen beleid weggeslagen. Dat beleid kan wetenschappelijk juist zijn geweest, maar de politieke inschatting van de mogelijkheden was dat niet. Vanaf dat moment werd de inzet van de regering de besmetting zodanig te beteugelen, dat de medische zorg met name in de Intensive Care (IC) niet overspoeld zou raken. De dagelijkse statistieken van ziekenhuisopnames, van de IC-bezetting en van het aantal overledenen beheersten het verloop van de Coronaworsteling.                                                                              

Deze strijd is met succes gestreden. De regering onder aanvoering van een gezaghebbende minister-president heeft alle betrokken zorginstanties en burgers gemotiveerd tot een uiterste krachtsinspanning. De bevolking werd geïnspireerd tot het volgen van strenge voorschriften. De grote economische gevolgen van wat een maatschappelijke lock down was, werden tegemoet getreden met een ruimhartig en zeer kostbaar beleid van vergoedingen. Deze rekening werd met veel vertrouwen doorgeschoven naar de toekomst. Wat er redelijkerwijze gedaan kon worden, werd gedaan ondanks een onvoorbereide start.

Het Coronaverloop. Tweede fase.

Horeca, transport en diverse soorten bijeenkomsten, zoals sportwedstrijden en vergaderingen verliepen niet meer zoals tevoren gepland en door de Regering werden toegestaan. Er tekende zich nu verzet af tegen de zich weer aangescherpte maatregelen. De minister-president maakte met zijn periodieke aansporingen op een deel van de jeugd nog maar weinig indruk. De besmettingen wonnen weer terrein.

De mislukte start had wel negatieve gevolgen. Het heeft bij de jeugd de indruk gewekt dat het niet erg was om besmet te raken. Dat zij ook zelf een besmettingsbron voor meer kwetsbaren zouden kunnen zijn, was iets minder diep ingezonken. De gezichtskapjes waren door het RIVM zelf eerder al als weinig effectief ter zijde gelegd. Er was verwarring over de effectiviteit hiervan. De ons omringende landen schreven het gebruik van deze gezichtsbedekking juist voor. Ook vanuit de eigen veiligheidsregio’s werd er op aangedrongen. Het Outbreak Management Team (OMT) had hier aarzelingen, wat tot verwarring leidde.

Na de gewonnen slag om het terugdringen van het virus brak onvermijdelijk de fase aan, waarin stapje voor stapje de weg van een lock down naar een anderhalve meter samenleving moest worden ingeslagen. Dat bleek een onmogelijke opgave. Een tweede golf virusinfecties kwam over ons.

De eerste grote stap richting een normale samenleving was het vrijgeven van het vliegverkeer, op de mondkapjes na. Dit was ongelukkig vanuit een beoogde terugkeer naar een anderhalve metersamenleving. De grote investeringen in de luchtvaart, in de zeggenschap over de KLM en in de uitbreiding van luchthavens moesten grotendeels als verloren worden beschouwd. Deze snelle openstelling van het vliegverkeer zonder beperkingen in aantallen en een streng testbeleid, was een verkeerde opmaat voor wat nog komen moest.

Het team dat binnen de regering was gevormd voor het Coronabeleid liep in deze tweede fase ook butsen en builen op. De al eerdere vervanging van een lid van dit team, dat tijdens een bijeenkomst onwel was geworden, door een tijdelijk nieuw aangestelde minister niet uit een van de coalitiepartijen, bleek niet gelukkig. Weliswaar was deze voor de post ingewerkt, maar juist hij had in de voorafgaande jaren met een streng bezuinigingsbeleid gezorgd voor een kaalslag, waarvoor nu de tol moest worden betaald. Er was geen voorraad aangelegd van noodzakelijke materialen, de IC-capaciteit was naar een minimaal niveau “teruggeschaald”, er was kort gezegd niet op een pandemie gerekend.

Aan de Minister van Veiligheid en Justitie was de belangrijke taak van de rechtshandhaving in deze ingewikkelde situatie toevertrouwd. Bij een door hem gevierd huwelijksfeest waren de Coronaregels onvoldoende in acht genomen. Hiervan werd een foto openbaar gemaakt. De minister miste de kans om de eer aan zichzelf te houden en moest door een aantal vernederingen heen. Hij bleef het voorwerp van landelijke spot, wat niet zo handig is voor een Minister van Justitie. De Koning zelf droeg ook niet bij aan het gezag door kort na de afkondiging van een partiële lock down zich met zijn gezin naar Griekenland voor een vakantie te spoeden. Hij keerde omgaand terug.

De volksgezondheidsminister fungeerde in de publiciteit als tweede woordvoerder op Coronagebied. Tevens dong hij mee naar het lijstaanvoerderschap van het CDA voor de komende verkiezingen. Hij werd aangewezen, maar over de uitslag van deze procedure bleven twijfels. Ex-president Trump op zoek naar verkiezingsfraude zou zijn vingers hebben afgelikt. Als verantwoordelijk minister voor de volksgezondheid bleek wel van enige breedsprakigheid, maar niet van doortastend optreden. Daarbij kwam dat juist dit departement al jaren niet voldeed aan een  behoorlijke boekhouding en verantwoording. Hier was door de Rekenkamer al herhaalde malen op gewezen. Dit ministerie was niet toegerust voor de klus. De oppositie viel deze minister aan op zijn onmacht om voor voldoende testcapaciteit te zorgen. In de ons omringende landen was dat beter geregeld. Particuliere testinstanties boden daarop wel de mogelijkheid tegen betaling omgaand test en uitslag te verkrijgen. Een ontijdig aangekondigde Corona app, die niet tijdig van de grond kwam, deed ook afbreuk aan het gezag van deze minister. Bij de overhaaste aanschaf van mondkapjes verdwenen miljoenen euro’s in verkeerde zakken.

De minister van Financiën, die welbewust het lijsttrekkerschap van het CDA aan zich voorbij had laten gaan, bijgestaan door de collega’s van Sociale en Economische zaken oogstte succes met zijn beleid. Onder zijn leiding werden een drietal financiële wetten met economische noodverbanden door het parlement geloodst. De prijs was hoog, maar  niemand die zich daarover zorgen maakte. Naarmate de crisis langer duurde, ging de lock down bij velen harder knellen. De roep om meer financiële steun klonk steeds luider.

De periodieke televisie toespraken van premier en gezondheidsminister trokken veel bekijks, met een hoofdrol voor de doventolken. Het niet-nederlandstalige publiek kwam er wat bekaaider vanaf.

De politieke wateren werden troebeler naarmate de tijd verstreek en de verkiezingen naderde. De premier kon met zijn dominante rol in het crisisgebeuren op veel kiezerssteun rekenen. De coalitiepartijen waren er daarom op uit meer op de voorgrond te treden. Dat het kabinet geen meerderheidskabinet vormde, maakte de situatie niet eenvoudiger. De verkiezingen voor medio maart 2021, werden een bedreiging voor het Coronabeleid, nu bij het formuleren van de te nemen maatregelen ook de gevolgen voor het electoraat meegewogen werden. Een drietal ministers in het demissionaire kabinet bleken als lijsttrekkers in de verkiezingen te opereren. De minister van Volksgezondheid was inmiddels door het CDA als lijsttrekker ingeruild voor de Minister van Financiën, die aanvankelijk voor de eer had bedankt. De zorg om de pandemie en de aanloop naar de verkiezingen met de bijbehorende formatieperikelen bleken elkaar slecht te verdragen. Zo glorieus als de regering uit de eerste Corona-fase was gekomen, zo moeizaam werd het vervolg. Drie lijsttrekkers in één inmiddels demissionair kabinet met een loodzware opdracht.

Wat nu?

De vooruitzichten voor een afdoende Coronavaccinatie zijn niet ongunstig, maar wel op langere termijn. Een massale vaccinatie zal niet vóór het eind van de verkiezingen in 2021 lukken en wellicht ook nog niet vóór het aantreden van een nieuwe ministersploeg. “Aan het eind van de zomer” is nu voor beide een voorzichtige verwachting. Noch uitstel van de verkiezingen, noch een tijdelijk zakenkabinet voor de Coronazorg  lijken nog realiseerbaar. Toch moeten er nieuwe impulsen voor het Coronateam komen. De premier heeft zich met verve gekweten van zijn Coronaverplichtingen en gaat in de verkiezingen een electorale bonus tegemoet. Zijn collega’s van justitie en volksgezondheid hebben nog  maar weinig krediet. Zij fungeren als bliksemafleiders voor de premier. Het Coronateam is dringend aan versterking  toe.

Een dubbelrol voor de minister-president. Deze heeft zich op 30 oktober 2020 uitgelaten over zijn aanstaande positie in en na de verkiezingen: hij is beschikbaar als lijsttrekker/aanvoerder van de VVD. Hij ambieert een vierde kabinet onder zijn leiding. Het is rondweg onwenselijk dat twee centrale ministers in de Coronabestrijding tegelijkertijd optreden als lijsttrekker van hun partij in verkiezingstijd. Dat de lijsttrekker van de VVD zich van het verkiezingsdebat afzijdig houdt, zoals door  hem aangekondigd, is al even misplaatst. De minister-president misbruikt zijn dubbele pet voor electoraal gewin. Bovendien is hij in Nederland de op een na langst zittende naoorlogse premier. De langst zittende is premier Lubbers. Uit diens vorig jaar (2020) verschenen memoires valt op te maken dat na twaalf jaar minister-president te zijn geweest zijn goodwill uitgeput was geraakt. De politieke doorstroming is dan lang genoeg verstopt geweest. Het valt in de huidige campagne op dat alle lijsttrekkers zich juist tegen deze minister-president afzetten. Ook al behaalt de VVD een goed verkiezingsresultaat, een vierde kabinet dat zijn naam draagt zal premier Rutte wellicht niet door zijn collega’s worden gegund. In Nederland is de houdbaarheidsdatum voor premiers beperkt.

Nu de discussie over de te treffen Coronamaatregelen in de Tweede Kamer scherper wordt, is de marginale politieke positie van het Kabinet extra gevoelig. Verbreding lijkt wenselijk. De oppositie is in die zin verdeeld, dat twee partijen, PVV en FvD, hebben kenbaar gemaakt de huidige aanpak van het Kabinet af te wijzen. Twee andere, GL en PvdA, zijn kritisch, maar  meelevend. Een uitnodiging aan deze twee partijen om alsnog tot het demissionaire kabinet toe te treden om een breder draagvlak in de Coronacrises te creëren, lijkt een goed idee. Ook een buitenstaander in de politiek kan de organisatiekracht van het demissionaire kabinet versterken. De coalitieovereenkomst, waar negen maanden aan geformeerd is, is door de ingrijpende gebeurtenissen van 2020 en de financieel noodzakelijke ingrepen op belangrijke punten achterhaald. De politiek heeft haar eigen rituelen, het Covit-19 virus ook.   

Verkiezingsstrijd 2021.

De verkiezingsstrijd werd een vreemd allegaartje van tradities en Coronamaatregelen. Voor het eerst was er gelegenheid voor 70-plussers om  per post te stemmen, er werden drie stemdagen aangewezen in plaats van één, er waren  maar een beperkt aantal aangepaste stembureaus gecreëerd en het werd een ingewikkelde stemmen-tellerij. Het grootste stembiljet ooit. Zevenendertig partijen en vijftienhonderd kandidaten. Geen partijbijeenkomsten of vergaderingen, geen flyers om uit te delen, geen verkiezingssfeer.

Maar wel in februari een weekend met ijs, overigens van matige kwaliteit. Heel geoefend en ongeoefend Nederland wierp zich op de schaats. Een weekend vrij van Coronaregels, maar wel met een nieuw hoogtepunt voor ziekenhuizen en EHBO-posten. Het CDA kreeg het idee hun lijsttrekker als schaatskampioen te presenteren. Hij werd al in de eerste rit gediskwalificeerd door een foute wissel en dat nog wel onder toezicht van een Nederlandse schaatskampioen, die alles van foute wissels weet. Maar de echte parlementaire kampioen bevindt zich nog steeds in het CDA team: Omtzicht doet wat hij kan voor zijn partij..

Er was een belangrijke rol voor de stemwijzers. Deze hadden aan de hand van de partijprogramma’s een beeld van iedere partij samengesteld. Een kiezer kon door het beantwoorden van vragen een indicatie krijgen van de partijen die voor haar of hem in aanmerking  kwamen. Verbazingwekkend waren de meeste uitkomsten niet. Deze waren voor de meeste kiezers herkenbaar, een bevestiging van iets dat kennelijk toch al bij hen leefde. De mate waarin stemwijzers echte invloed op het stemgedrag uitoefenen, valt hier niet uit op te maken. Dit vergt gecompliceerder onderzoek ná de verkiezingen.

Er was een hoofdrol voor de media. Daar valt niet veel opvallends over te melden. Er werd wel een overweldigende vloed zendtijd aan de verkiezingen besteed, maar veel wijzer kan niemand daarvan geworden zijn. Het waren veelal de lijsttrekkers die van programma naar programma trokken. Daar werden zij onderworpen aan  interviews of tv-spelletjes zonder ruimte voor beschouwing of verdieping. Een minuut spreektijd was al ruim bemeten en daarbinnen werd ook nog geïnterrumpeerd. Bij de vraaggesprekken, enkele uitzonderingen daargelaten, werd het leeuwendeel van de beschikbare tijd door de interviewer en zijn helpers zelf gebruikt. De voor de geïnterviewde gereserveerde tijd ging ook nog op aan talloze interrupties. Het interview is een ongelijke strijd: de interviewer stelt zelf de spelregels op, telt alleen maar zijn eigen doelpunten en is zelf scheidsrechter. Mijn voorstel is bij interviews ook tijdmetingen te doen, zoals bij voetbal wedstrijden. Interviewers met meer dan 50% balbezit: een gele kaart.     

Er waren grensoverschrijdende situaties, die één lijsttrekker terecht heeft doen besluiten de uitzending te verlaten. Dat kijkers geïnteresseerd zouden kunnen zijn in wat de lijsttrekker zelf naar voren wil brengen, is tot de meeste presentatoren en spelletjes bedenkers niet doorgedrongen. 

De sociale media nemen in onze samenleving een overweldigende plaats in en lijken niet meer weg te denken. Maar het optreden van mevrouw Anonymus en mijnheer Anonymus ontsiert in toenemende mate dit nieuwe medium. Onze privacywetgeving beschermt de personen die vanuit het verborgene gebruik maken om anderen uit te schelden, te bekladden en te bedreigen. Dit kan en moet alsnog gecorrigeerd worden. Nu, eind november 2021, wordt in Australië een wetsontwerp ingediend dat de strekking heeft de beheerder van het medium te verplichten omgaand teksten waartegen bezwaar wordt gemaakt te doen verwijderen. Bij gebreke hiervan wordt de identiteit van de boosdoener aan het slachtoffer onthuld, zodat deze (gerechtelijke) maatregelen kan treffen. Ook onze rechtsorde heeft dringend behoefte aan een dergelijke wettelijke regeling om deze lacune in onze privacywetgeving op te vullen.

Het ging in de kranten en de televisieprogramma’s over visies of het ontbreken daarvan met betrekking tot de klimaatproblematiek, het toeslagenschandaal, arm & rijk, wit & gekleurd, man & vrouw, en “black life matters”. “Niet wegkijken” en “Doorpakken” waren op links en rechts de meest gebruikte stoplappen. Die woorden pasten precies in het gebruikelijke verkiezingsjargon: suggestief en vrijblijvend. Het politieke partijlandschap vertoont een steeds voortschrijdende verdeeldheid, analoog aan de religieuze versplintering van vroeger tijden. Er werd veel vooruit gekaart over wie het na de verkiezing met wie zou  kunnen doen. Daar viel niet veel zinnigs over te zeggen: de veelheid (té) kleine partijen en de vermoedelijke electorale steun voor de VVD-minister-president leverden te weinig varianten op.

In het publiek was niet veel meeleven met dit alles. Het Coronavirus regeerde nog met harde hand. Voor een goede opkomst werd gevreesd, hoewel het poststemmen een goede zet bleek te zijn. Velen voelden economisch en sociaal de vaste grond onder de voeten wegzinken. De lock down en avondklok bleven knellen. Vooruitzichten op beter waren er nog nauwelijks. Toekomst visies en lange termijn denken waren nog niet aan de orde. De verkiezingen kwamen te vroeg.

 

De uitslagen.

Er dongen 37 partijen mee, maar slechts 17 drongen tot de Tweede Kamer door: plus 3. Een evenaring van het vooroorlogse record voor het aantal partijen in de Tweede kamer.

Opkomst 2021:  82,6% , gelijk aan 2017. 

Het Linker Blok (PvdA, SP en GL) moest het ontgelden: resp. 9, 9 en 7 (samen 25). Alleen de Partij voor de dieren (6 zetels) won.    

Het “uitgesloten”  blok PVV , FvD en SP (het blok dat bij voorbaat door de fungerend minister-president van regeringsdeelname met de VVD werd uitgesloten; hij houdt kennelijk niet van alle kiezers evenveel) resp. 17, 8 en 9 met FvD als grootste winnaar. Enige maanden nadien viel het  FvD alweer uiteen: een afscheiding van drie zetels die onder eigen vlag verder gaan. 

De Religieuze hoek (CDA, CU en SGP): CDA verliezer naar 15 zetels, CU en SGP constant op 5 en 3 (samen 23) . Omtzigt, de klokkenluider van het parlement in de toeslagenaffaire verzamelde 340.000 voorkeurstemmen voor het CDA. Hij wordt te groot voor het CDA, het CDA is te klein voor hem.

Het Liberaal en Vrijzinnig-democratische  midden: VVD en D66 wonnen beide en eindigden als de nummers 1 en 2 met resp. 34 en 24 zetels (samen 58).

De Rest: 7 partijen van diverse pluimage samen 19 zetels, waaronder als nieuwkomers met ieder 3 zetels het jeugdige en Europees georiënteerde Volt, JA21 dat reeds beschikte over 7 zetels in de Eerste Kamer overgehouden aan de boedelscheiding van het Forum voor democratie.

Hoe het verder ging. 

Na de verkiezingsuitslag telde iedereen zijn knopen. Gelet op de verdeeldheid van de Kamer was een regering opnieuw met de VVD en onder leiding van premier Rutte haast onontkoombaar. Wanneer er voor een vacature van een leider maar één kandidaat in aanmerking lijkt te komen, doet zich een rituele dans voor. Ik heb dit zelf moge ervaren toen ik op het schild van de Rechtbank Amsterdam werd gehesen. Het vuur wordt de kandidaat na aan de schenen gelegd. Alle leden van de groep laten de nieuwe leider duidelijk voelen dat zij of hij alleen dankzij hun medewerking en instemming de troon kan bestijgen. Pas na het voltrekken van dit ritueel is de weg vrij voor installatie van de betrokken sollicitant. Het gaat hierbij niet om een betekenisloos toneelstukje, maar om een noodzakelijk onderdeel van de rituele overgave.

De foto van het jaar 2021.

Een allereerste verkenning om informatie te verzamelen voor een mogelijke kabinetsformatie was al na enige dagen in brandend zand geëindigd. De combinatie van een Coronabesmetting van een van de verkenners met een vergeetachtige minister-president deed deze poging in parlementaire chaos ten onder gaan. De druk op premier Rutte nam toe, zonder dat dit zijn steun onder de kiezers kennelijk schaadde. 

De informateur Tjeenk Willink, oud en wijs, gaf als snelste weg naar een nieuw kabinet de rituele dansen vrij baan. Een kabinet met VVD,  D’66 en CDA leek toch onontkoombaar. Deze laatste partij had alleen nog wat interne butsen en builen te verzorgen. Samen beschikken deze drie partijen over bijna de helft van de stemmen in de Tweede kamer. Een vierde partner lijkt belangrijk. D’66 hecht aan een versterking uit de iets meer linkse hoek: PvdA en Groen Links. Groen Links was hier bij voorbaat op achterstand, omdat het in 2017 uit de toenmalige kabinetsformatie was weggelopen. Dit was politiek gezien nog niet vereffend. De informateur heeft in zijn eindrapport op het fluitje geblazen: het vrije speelkwartier is voorbij, de echte lessen beginnen weer. Iedereen ging weer over tot de orde van de dag en aan het vierde kabinet Rutte wordt verder geknutseld.

Terug naar de pandemie. De wereld staat in brand. Na Brazilië is India nu zwaar getroffen. Het Corona virus raast rond. De zuurstof voorraden zijn uitgeput en dat betekent voor een coronapatiënt het einde. India is na China het volkrijkste land van de wereld met een miljard inwoners. Een dergelijke massale besmetting is een broedplaats voor het virus en diens varianten. Er is daar nog geen zicht op een relevant vaccinatie gehalte. De Angelsaksische wereld loopt voorop met ontwikkeling en productie van werkzame vaccins, maar heeft deze gereserveerd voor eigen gebruik. Europa, dat zich had ingedekt met het AstraZenica (AZ)-vaccin krijgt bij dat merk nul op het rekest. Inmiddels is er een proces tegen deze farmaceutische industrie aangespannen: Europa stelt dat AZ toezeggingen heeft gedaan tot levering van vele miljoenen vaccins en hiermee in gebreke blijft. AZ weert deze vordering af door aan te voeren dat zij beloofd heeft haar best te doen voor deze levering, maar geen garantie hiervoor heeft gegeven. Voor rechters een interessant geval, maar deze miljarden dans is een bizar gebeuren in bittere tijden.           

Nederland is intussen redelijk op stoom gekomen met het vaccineren, maar ook nu wreekt zich de ongecoördineerde aanpak. Bij het melden van het aantal van de gezette vaccinaties neemt men de geplande prikken als uitgangspunt, omdat er van de gezette prikken geen up-to-date overzicht te maken valt.                    

Er wordt van hogerhand geworsteld met de afbouw van de anti Coronamaatregelen. De besmettingsgraad blijft te hoog om maatregelen af te bouwen. Dit vindt vooral in de jongere groepen plaats. Dat verbaast niet, omdat het RIVM niet opgehouden is met het verkondigen dat het virus minder schadelijke invloed heeft op jongere leeftijd. Dat is de jeugd niet vergeten en leeft ernaar. De getroffen maatregelen zijn uitgewerkt. Ook het langzaam openen van publieke plaatsen is moeizaam. Er wordt geëxperimenteerd met publiek dat bij de ingang een testbewijs van Corona-vrij-zijn moet tonen, ook de miljoenen burgers die met het dubbele vaccinatiebewijs op zak lopen. Hoe in de war kun je zijn.

Een tussenstand.

Op de derde woensdag in mei: Verantwoordingsdag als tegenhanger van Prinsjesdag. De Algemene Rekenkamer geeft een overzicht over hoe de ministeries met hun begrotingen zijn omgegaan en of het belastinggeld op de juist wijze is uitgegeven. Door toeval verscheen tegelijkertijd het verslag van de Kiesraad over het verloop van de verkiezingen.

De Algemene Rekenkamer realiseert zich onder wat voor buitengewone omstandigheden de ministeries hebben moeten werken. Toch zijn de conclusies niet mals. De Algemene Rekenkamer oordeelt hard over de geldstromen. Twee hoofdkritiekpunten betreffen de ministeries van Volksgezondheid en van Defensie.

Bij VWS is van 5,1 miljard euro aan publiek geld vastgesteld dat dit onrechtmatig is uitgegeven. Het budgetrecht van de Tweede Kamer is geschonden. Bij Defensie kon van ruim 14 miljard euro de rechtmatige uitgave niet worden vastgesteld. In een begeleidend interview met de president van de Algemene Rekenkamer zei deze dat Volksgezondheid al twintig jaar geleden gewaarschuwd is dat dit departement niet sterk is in financieel beheer:  

“Tijdens de Coronacrisis zie je dan: Boem. Ze zijn getest en onderuit gegaan. In september, oktober 2020 had VWS al door dat de boel niet op orde was. Toen had al kunnen worden ingegrepen.”                                                                     

 De Rekenkamer oordeelt ook hard over de minister van financiën wegens onvoldoende toezicht. Hier wreekt zich wellicht voor deze minister een opeenhoping van taken: minister van financiën, Coronapandemie en lijsttrekkerschap bij de verkiezingen.

Uit alle verslagen komt als belangrijkste oorzaken van de algemene verwarring naar voren: miscommunicatie,  paniekreacties en het volledig afwezig zijn van enige voorbereiding. Er was niets aanwezig, er was niets georganiseerd en er was niets van te voren afgestemd. Alle dragende instellingen, zoals ziekenhuizen, GGD’s en verpleeghuizen waren tot op het bot afgeschaald. Dit heeft de start ernstig belemmerd en het inrichten van een organisatie tot een paniekklus gedegradeerd. Dat een departement, waar al twintig jaar lang van wordt geconstateerd dat de organisatie en financiering niet op orde is, tot centraal punt van de Coronastrijd wordt gebombardeerd, is  armoede.

De verkiezingen vergden veel improvisatie. In grote lijnen zijn volgens de Kiesraad deze toch redelijk verlopen. Dat was vooral te danken aan het grote aantal vrijwilligers die zich beschikbaar heeft gesteld. Het stemmen per post was geen succes en zal in deze vorm niet worden herhaald. Dat na het uitbrengen van de stemmen in verband met verwarring over het gebruik van bijgevoegde enveloppen ander telinstructies moesten worden afgesproken, was niet gelukkig. Het vergroten van het aantal mogelijke stemgemachtigden per kiezer zal ook worden teruggedraaid, mede omdat een van de partijen zijn leden opriep zoveel mogelijk volmachten te verzamelen.                                             

Er zal worden gestreefd naar kleinere stembiljetten.

De ontwrichte samenleving.

In maart 2020 kwam de pandemie over ons: de anderhalve meter samenleving, het sociale isolement, de maatschappelijke onzekerheid. Het onbekende virus raasde rond. Paniek. Van hogerhand werden strenge maatregelen getroffen. Ons leven werd ontregeld. Zwaar werden zij getroffen, die afhankelijk waren van een gemeenschappelijke woonvorm en verzorging, zoals in de verpleeghuizen. Enerzijds werd een streng isolement doorgevoerd, anderzijds was voor het verzorgende personeel geen beschermende kleding voorradig. Ieder contact, zelfs met partners en kinderen, werd streng verboden. Maar het personeel ging zonder nadere beschermende maatregelen vrij in en uit. De bewoners zaten in de val. Het virus raasde rond en het wachten was alleen nog op het moment dat het de bewoner bereikte. Een dood in eenzaamheid. Honderden zijn zo gestorven zonder afscheid van partner, kinderen en dierbaren. In de krant verscheen af en toe een foto van een ladderwagen met kinderen erop, die voor het raam van hun grootouders verschenen, zodat deze een glimp van hen zouden kunnen opvangen. Van de beschermende kring  jongeren rond de oudere mens, zoals in de eerste Covid toespraak van de premier ons was voor gehouden, is niets terecht gekomen.

De ziekenhuizen raakten vol, de intensive care afdelingen naderden hun uiterste capaciteit. De zorg in alle vormen was overbelast. Tientallen Corona-sterfgevallen per dag. Het waren vooral de ouderen die bezweken. Het gezinsleven kreeg het hard te verduren. De opdracht ”thuis werken” werd massaal opgevolgd. Daar troffen de ouders hun kinderen, voor wie de scholen gesloten waren. Moeders en vaders waren ineens ook leerkracht. Alleen voor de kinderen waarvan de ouders een “noodzakelijk beroep” uitoefenden was nog opvang op school.                         

Voor studenten is het een heel zware tijd geworden met veel eenzaamheid. Thuis of op de eigen kamer digitale lessen op een leeftijd waarin juist het sociale leven belangrijk is. Dit viel stil. Geen bezoek aan huis, anderhalve meter houden, geen verenigingsleven zoals in sportclubs en zangkoren. Begroeten met de ellenboog of op zijn oosters met gevouwen handen voor de borst. Elke knuffel, zelfs binnen “de eigen bubbel”, kon een besmetting zijn.

Er werd geen gebrek geleden. Men leefde voort in overvloed. De supermarkten functioneerden als vanouds. Daar was veel waardering voor. Ondanks een run op het WC-papier in de eerste dagen van de lock down was aan niets gebrek. Alle andere winkels, die geen voedingsmiddelen verkochten, moesten sluiten. Het bestellen en thuisbezorgen nam een grote vlucht. De bezorgservices schoten als paddenstoelen uit de grond en werden vooral voor jongelui een bron van werk  Het commerciële verkeer richtte zich hierop. Dit is een facet waarvan de verwachting is dat het zich blijvend in onze samenleving heeft genesteld. 

De Kunst & Cultuursector heeft diep geleden onder de sluiting van musea, schouwburgen en concertzalen. Vele kunstenaars kwamen zonder optredens en lesgeven zonder werk te zitten. Een deel zocht emplooi in andere beroepen. De zorgsector had ten slotte veel vacatures. Veel aandacht werd er in de media besteed aan de Horeca, zoals cafe’s en restaurants, die verplicht moesten sluiten. Vele maanden dicht zijn is voor deze uitbaters een zware slag. Vooral ook voor de restaurants die de anderhalve meter-voorschriften keurig naleefden. De terrassen werden als eersten in mei 2021 dagelijks weer opengesteld, “vanaf  06.00 uur ‘s ochtends.”

De economie.

Het sluiten van de samenleving had grote sociale, maar ook economische gevolgen. Veel beroepen hadden er niet of nauwelijks last van. Anderen legden het loodje. De bouw, doe-het-zelf winkels en de digitale wereld draaiden door. De kledingmagazijnen met bestelservice en Bolkom hadden geen klagen, maar anderen van wie de nering vastliep, hadden grote problemen. Dankzij subsidies voor vaste lasten en uitstel van huur- en belastingbetaling bleven vele horeca uitbaters en anderen in leven, om na de Coronatijd alsnog te verzuipen in de opgelopen schulden.

Het thuis zijn bracht vele handen in beweging. Bij het afvalverwerkingsbedrijf was de wachttijd voor brengers tot meer dan een half uur opgelopen. Restaurants die op bezorgmaaltijden waren overgeschakeld, probeerden de verliezen zo te beperken. Toch bleef er bij de klanten veel geld op de plank liggen. Het in Coronatijd niet uitgegeven geld beliep in de jaren  2020 en 2021 ongeveer 42 miljard euro. Geen vakanties, niet uit eten of bioscoop. Het ligt te wachten tot het weer kan rollen. Maar ook de huur- en belastingschulden liggen klaar om dan weer geïnd te gaan worden.

Zo snel kan het gaan. Allerlei financiële opbouw maatregelen, welke de Staat voor de wederopbouw periode had voorbereid, verdwenen ijlings in de bureaulades. De economie sprong weer tot leven.

Samenvattend kan men zeggen dat Nederland een goed economisch crisis beleid heeft gevoerd met belangrijke steunpakketten, die veel commerciële activiteit in leven hield. Vanuit een rijk gevulde schatkist en veel krediet mogelijkheden is een verstandig steun beleid gevoerd, waarvoor velen dankbaar zijn. Toch zijn er ook velen met weinig financieel vlees op de botten van het toneel verdwenen. Voor alle betrokkenen een pijnlijk gebeuren. Maar de economie kwam razend snel opgang. De 42 miljard euro die lag te wachten om alsnog uitgegeven te worden, speelde hierbij een grote rol.

Vaccinatie.        

Pandemieën zijn een al vele eeuwen weerkerende bedreiging voor iedere samenleving. Het ontvluchten was vroeger de enige manier om eraan te ontkomen. De achterblijvers konden slechts proberen de besmette personen af te zonderen. Ook heden ten dage zit er niet veel anders op dan te proberen de zieken zo goed mogelijk te isoleren en te verplegen. Wel beschikken we al weer vele jaren over de mogelijkheid om personen door besmetting met een verzwakte bacterie of virus te infecteren om zo in het lichaam afweer op te bouwen. Het vaccineren. Men is er ten aanzien van een aantal bekende ziektes in geslaagd om op deze manier de verspreiding ervan een halt toe te roepen.

De pandemie, een wereldwijde besmetting van het Covid-19 virus, het Coronavirus, teistert de hele aarde. De verschijning ervan verraste de mensheid. Na de uitbraak in China in de miljoenenstad Woehan werd van Chinese hogerhand strenge maatregelen genomen. Over de uitbraak zijn verschillende lezingen in omloop. De besmetting zou van levende dieren op de markt van Woehan over gesprongen zijn op de mens. Het virus zou ontsnapt zijn uit een laboratorium, waar ermee geëxperimenteerd werd. De waarheid is niet vastgesteld. Wel is de indruk gewekt dat het de Chinese medische klokkenluiders niet goed is vergaan.

De strenge aanpak heeft naar omstandigheden goed gewerkt. China was snel met het introduceren van een vaccin. Dat alles geldt niet voor andere volkrijke landen. In Amerika zwaaide een president de scepter die met een grote schare volgers in een fantasiewereld leefde. In New York heeft de pandemie vreselijk huis gehouden. Brazilië stond onder leiding van een populistische president die geen aanstalten maakte handelend tegen het virus op te treden. In de grote Braziliaanse steden heeft het virus veel slachtoffers gemaakt. Aanvankelijk leek India met de een na grootste bevolking er goed door te komen, maar waarschijnlijk hebben grote rituele baden in de Ganges tot een virusexplosie geleid. Groot tekort aan zuurstof leidde tot afgrijselijke toestanden.

Er waren geen preventieve maatregelen genomen. Vaccins werden na de uitbraak koortsachtig ontwikkeld. Door hygiënische maatregelen, het isoleren van patiënten en burgers, en deskundige verpleging werden de gevolgen van de uitbraak zo goed mogelijk bestreden. In Nederland raakten de ziekenhuizen en intensive care afdelingen overvol. Velen moesten aan de beademing. Naast China behoorde ook Rusland tot de vroege groep van vaccinontwikkelaars en vond vaccinatie plaats. Massaal werd deze echter niet als gevolg van terughoudendheid bij de burgerij.

De pandemie is een wereldwijd probleem, maar van een wereld wijde zorg was niets te bespeuren. De in de westerse wereld ontwikkelde en geproduceerde vaccins waren voor de landen die het betalen konden.

Het RIVM administreert alle Covit 19-prikken, na toestemming van de betreffende persoon in een centraal registratiesysteem. Dit is het COVID-vaccinatie Informatie- en Monitoring Systeem (CIMS). Deze worden in beginsel met toestemming van de betrokkene onder diens Burger Service Nummer geregistreerd. Er wordt aan gewerkt dat iedere ingeënte burger hiervan een schriftelijk bewijs krijgt, bij voorbeeld een paspoort, waarmee zij of hij toegang tot bijeenkomsten krijgt en naar het buitenland kan reizen. Maar niet iedereen geeft toestemming voor registratie. Zo halverwege 2021 is nog onduidelijk hoe het voor deze groep geregeld moet worden. In de loop van juli 2021 was er voor alle gevaccineerde een Q-code beschikbaar om controleurs te overtuigen van het ingeënt zijn, zowel digitaal, als schriftelijk.

Inentingsplicht.

Het laten inenten is geen wettelijke plicht. Vooral onder de jeugd zijn er die te kennen geven zich niet te willen laten vaccineren. Wellicht zijn de grondslagen hiervoor al gelegd in het begin van de Coronastrijd, toen de onkwetsbaar geachte kinderen uitgezonden werden om de kwetsbare ouderen te beschermen.

Hoe zit het met een inentingsplicht? Kan de overheid deze zomaar invoeren? Uitgangspunt is het grondrecht van ieder burger op integriteit van het lichaam. Dit is een belangrijk waarborg in onze samenleving. Maar absoluut is dit niet. Ieder grondrecht vindt zijn beperking in de grondrechten van anderen. Als vaccinatieweigering de gezondheid van medeburgers in gevaar brengt, kan de regering maatregelen treffen.

Al in een ver verleden werden gemeenschappen door rondtrekkende ziektes bedreigd. Pest epidemieën, lepra en griep explosies gaven aanleiding tot dwangmaatregelen, zoals isolatie, uitbanning of evacuatie.

Iedere burger maakt deel van een gemeenschap uit en ontleent hieraan rechten en steun, maar draagt ook plichten. Dat kunnen zijn de verdediging van de gemeenschap tegen vijanden, strijd tegen hongerplagen of watersnood, isolatie van bacteriën of virussen. Deelname aan afweer- en hulp maatregelen kan door een plaatselijke overheid worden opgelegd.    

In onze Corona situatie kan dit betekenen, dat de regering in een dreigende crisessituatie dwangmaatregelen kan uitvaardigen. De opbouw van een bepaalde groepsimmuniteit door het inenten van burgers wordt noodzakelijk geacht om de uitbreiding van de Corona besmettingsgolf tot staan te brengen. Hoe groot moet het vaccinatie percentage van de bevolking zijn voor het behalen van groepsimmuniteit? Daar zijn nog geen betrouwbare percentages over bekend. In Duitsland is door de deskundigen dit op 85% gesteld. In Nederland werd dit in het begin op 70% gehoopt. Dit blijkt in ieder geval te laag. Begin oktober 2021 was 17% van de volwassenen nog niet gevaccineerd.

De regering heeft bij de introductie van het vaccin terstond bekend gemaakt dat in geen geval het inenten met dwang zou worden voorgeschreven. Daarmee heeft zij het uiterste wapen, dat haar in noodgeval ten dienste zou kunnen staan vrijwillig uit handen gegeven. Dit is gebeurde in een situatie waarin over de aard van de besmetting en de gevolgen van het vaccineren nog weinig bekend was. Een regering die zo lichtzinnig te werk gaat is niet als Overheid is herkennen.

De vraag naar het behalen van een groepsimmuniteit speelt ook bij de kinderopvang. Minder kinderen dan vroeger zijn nog ingeënt tegen een aantal kinderziekten. Zolang dat maar een enkeling betreft geeft dat weinig, maar de niet-ingeënte kinderen nemen zo in aantal toe dat de speelzalen hen niet meer durven aannemen en hun de toegang weigeren. Zoiets kan ook in de strijd tegen het Coronavirus gebeuren. Als te weinig mensen zich laten inenten komt er geen eind aan de Coronabesmettingen. Eind oktober 2021 liepen de ziekenhuizen en IC’s weer vol met voor 75% ongevaccineerde Coronapatiënten. Burgers die zich te flink of te godsdienstig voelen om zich te laten inenten doen dit ten koste van anderen. Het invoeren en opleggen van de QR-code of verder strekkende maatregelen kunnen dan gewettigd zijn. Wie in de samenleving mee wil dansen, moet in de maat blijven.

De sport.

De pandemie heeft het verenigingsleven lam gelegd. Muziekverenigingen, gezelligheidsverenigingen, sportclubs. Dit had een ontwrichtende werking. De sportbeoefening door jong, middelbaar en oud viel stil. De sportscholen waren op slot. Het werken en leren thuis leidde niet tot meer lichamelijk oefening. Het bezoeken van sportevenementen zat er ook al niet meer in. In het eerste Coronajaar was ook de verslaglegging op de media van sportwedstrijden nauwelijks aan de orde. Daar werd in het tweede jaar van opsluiting iets aangedaan met het uitzenden van wedstrijden “zonder publiek” met toevoeging van tribune geluiden. Zo kwamen een aantal competities weer tot leven. De grote sportevenementen die in het eerste Coronajaar waren afgelast, werden alsnog gehouden met virtuele aanwezigheid van het publiek. Alleen de wielerrondes konden het publiek feitelijk niet weren. Enerzijds leverde dit schamele publiekloze vertoningen op, anderzijds was iets beter dan niets. Hieronder een korte inventarisatie.

De tour de France. Tadej Pogacar uit Slovenië liet de concurrentie slechts acht dagen lang de hoop dat de hoofdprijs in deze ronde nog een open strijd was. Daarna was hij ongenaakbaar en winnaar van het definitieve gele shirt.

De Serviër Novak Djokovic wint zijn 20^e grandslam titel en komt daarmee op gelijke hoogte met de Zwitser Federer en de Spanjaard Nadal. Met zijn drieën 60 titels. Met vier grandslams per jaar een absolute heerschappij over gemiddeld 15 jaar.

De voetbalstadions zijn weer geopend. Het uitgestelde Europees kampioenschap wordt in juni 2021 verspeeld. Nederland doet ook mee. Een wat opgeklopte oranjesfeer wordt maar geen oranjekoorts. De oranje juich-capes konden al weer snel in de kast. Het ontbrak het Nederlands elftal in vergelijking met anderen aan vechtlust en snelheid in de opbouw. De defensieve positie waren alweer ingenomen als de eerste oranje aanvallers zich in “de 16” van de tegenpartij melden. Een flets resultaat. Italië wordt de terechte kampioen na een finale tegen Engeland. Engeland was al zeer bevoorrecht geweest door alle zeven thuiswedstrijden voor eigen publiek af te mogen werken en met een gelukje de finale te hebben gehaald. Het struikelde in de strafschoppenreeks, maar Italië was de terechte winnaar die gedurende het hele toernooi het beste voetbal had gespeeld.

23 juli 2021 beginnen de Olympisch Spelen 2020 in Japan. 15.000 atleten uit 200 landen van overal. De duurste Spelen ooit. Door de organisatoren, het IOC, doorgezet tegen vele adviezen en een frisse tegenzin van het gastland in. Geen toeschouwers. In Japan was nog maar een gedeelte van de bevolking gevaccineerd. Grote rijke landen met een gevaccineerde bevolking, kleine en andere grote landen zonder enige vaccinatie bij gebrek aan middelen. De resultaten:                                   

 –   Nederland wint de Covid-19 ranglijst;                                                   

–   We zijn Japan dankbaar voor de ondanks alles verleende gastvrijheid. De laatste spelen van deze omvang en deze kosten;                                                    

–  Nederland haalde veel medailles (36): Sifan Hassan op de “verre” loopnummers en Harrie Lafreysen bij het baanwielrennen ieder tweemaal goud en een keer brons. Er waren acht atletiek medailles: het resultaat van intensieve training en selectie op Papendal. Atletiek is van oudsher de kern van de Olympische Spelen en de Marathon van de Griekse geschiedenis. Een zilveren prijs hiervoor hoort tot de kern van dit gebeuren. Wellicht gaan we daar naar toe terug.

De  Paralympics zijn indrukwekkend. Zoveel inspanning, zoveel zorg, zoveel kosten. De medaillespiegel geeft de medemenselijkheid en de welstand van vele landen weer. Ik vind het nog steeds confronterend om er naar te kijken.

Verval en wederopstanding.

Eind juni 2021 werden van hogerhand nagenoeg alle anticorona maatregelen ingetrokken. Alleen de mondkapjes plicht en de anderhalve meter afstand bleven gehandhaafd. De besmettingen explodeerden. Dit gebeurde voornamelijk onder de jeugd, die voor het overgrote deel (nog) niet gevaccineerd was. In enkele dagen steeg het Reproductiegetal (“R-getal”) tot bijna 3,0, de hoogste stand in de hele crisisperiode. Dit getal geeft aan hoe snel de verspreiding van het virus gaat door overdracht van de besmetting. Een grootte van dit getal van !,0 betekent dat voor iedere besmetting er één andere in de plaats komt: geen groei, geen krimp. Een getal daaronder geeft aan dat de besmetting terug loopt. Een R-getal boven de 1,0 betekent groei van de besmettingen. Een reproductie van 3,0 staat voor een besmetting van drie anderen, die ieder ook weer ieder drie mensen besmetten, enzovoorts. Een razend snelle verspreiding van het Coronavirus. Dit verspreiden was het gevolg van een feestdrang onder de jeugd, die nog voor 85% niet gevaccineerd was. Deze jeugd leeft, gelet op de nijpende woning schaarste onder jongeren, nog voor ongeveer 40% thuis.

Deze explosie van het virus was te voorzien, maar werd niet voorzien. Het OMT gaf  te kennen niet op dit gedrag van jongeren te hebben gerekend. Premier Rutte bood via de media officieel zijn excuses aan. Maar hoe lang kan men doorgaan met excuses maken? Nederland kleurde op de internationale kaart snel rood.

Het demissionaire kabinet is uitgeregeerd. De bezetting van de ministersposten die betrekking hebben op de bestrijding van de Corona-ramp is te zwak. Dat de minister-president hier niet in heeft ingegrepen valt hem te verwijten. Wellicht voelde hij zich thuis in een land met één oog. De minister van volksgezondheid vertolkt nog steeds de rol van scape goat voor de minister-president. Hij torst inmiddels een enorme last.

De  premier wacht nog steeds op het aanbreken van het Eerste Rutteloze Tijdperk (ERT). Het Binnenhof is op zomerreces. De minister-president wil door met de bestaande coalitie, Kaag wil af van de CU en in zee met PvdA en GL. In de wedstrijd Rutte – Kaag is nog niet gescoord. Het woord “nieuwe verkiezingen” is ook al gevallen, maar ten onrechte. De kiezers hebben gesproken en de politici moeten het daarmee doen. Nieuwe uitslagen bestellen zit daar niet bij. Als uitslag en Binnenhof niet bij elkaar passen, moet het Binnenhof zichzelf opnieuw uitvinden.

De eerste virus besmettingsgolf werd in de zomer 2020 onder controle gebracht. Dit leidde tot versoepeling van de gedragsvoorschriften, maar daarom ook tot het weer opleven van het virus: de tweede golf. Zolang er geen vaccinatie beschikbaar is, leidt iedere versoepeling van de strenge leefvoorschriften tot een opnieuw of verder oplaaien van de besmettingen. De tweede golf leek nog heftiger dan de eerste en leidde weer tot een echte lock down. De druk op de ziekenhuizen werd weer groot. In de ons omringende landen was het verloop van de pandemie in grote lijnen hetzelfde als in Nederland. Tot de zomer 2021 bleven deze landen ook op slot. Een onoplosbaar dilemma: goed nageleefde hygiëne voorschriften leiden tot afname van de besmettingen, maar het openen van de samenleving door afbouw van deze voorschriften brengt het virus onherroepelijk terug. Na de zomer 2020 stond Nederland voor dit dilemma en had zoals ieder ander hierop geen antwoord. Het opnieuw sluiten van de samenleving werd een moeizaam karwei. Van de vaccinatie moest de verlossing komen. Voor de machteloosheid in deze Coronaproblematiek was redelijkerwijze begrip, voor het getreuzel met de vaccinatie niet.

Het beetje bij beetje opheffen van strenge gedragsvoorschriften en het openen van de samenleving in kleine stapjes, leek voor de hand te liggen, maar bleek ongelukkig. Voor zo’n route ontbreekt een logisch spoorboekje. Over ieder stapje kan getwist worden en werd ook getwist. Maatschappelijke en politieke belangen lopen door elkaar. Het gebrek aan logica verzwakt de positie van het kabinet: niet uit te leggen valt, waarom sommige evenementen wel en andere niet mogen doorgaan. Een zekere willekeur leidt tot oppositie. In het vliegtuig was de te houden afstand tot de ander van ten minste anderhalve meter plotseling niet meer aan de orde.      

Half september 2021 was er nog geen spoor van een nieuw kabinet. Een breekijzer, informateur Johan Remkes, wordt ingezet. Het demissionaire kabinet heeft zich inmiddels versterkt met drie staatssecretarissen, waarvan de benoeming in strijd is met de wet. De juridische positie van dit kabinet is uiterst wankel geworden. Nu er geen koning of koningin is om op terug te vallen, ligt een grote verantwoordelijkheid voor het verdere traject bij de leiding van de Tweede kamer.

In het weekend van 18 en 19 september trekken de informateur met de drie fractieleiders van de grootste beoogde fracties naar de Zwaluwenberg. Daags tevoren heeft Kaag haar ontslag ingediend als minister van Buitenlandse Zaken naar aanleiding van een  motie van afkeuring van de Tweede Kamer. Dit in verband met de evacuatieproblemen in Afghanistan. Politiek was dit ontslag niet nodig. De verwijten betreffen in hoofdzaak het gebrek aan voorbereiding en het te laat reageren op noodsignalen, en treffen haar voorgangers minstens zo hard. Zij heeft de kans de collegiale band met de premier door te snijden niet laten lopen. Het demissionaire kabinet is in verdere ontbinding na het vertrek van de minister van Verkeer en Waterstaat naar een lobbybaan en die van Defensie meegesleurd in het ontslag van Kaag. Onze premier heeft in de Zwaluwenberg niet veel troefkaarten meer om uit te spelen anders dan: “er is geen alternatief dan doorgaan met wat er is”.

Er wordt ondertussen nog geknutseld aan een minderheidskabinet. Op 22 en 23 september wordt de parlementaire behandeling van de demissionaire begroting voor 2022 gehouden. Premier Rutte in het K-vak (kabinet-vak) van de Tweede kamer doet waar hij goed in is: debatteren. Het wordt aan het einde van die twee dagen na wat royalere toezeggingen zelfs toch nog een klein feestje tussen kamer en premier. In het K-vak is een oorwurmenplaag uitgebroken. De staatssecretaris voor economie en milieu is het Coronagehannes kennelijk beu en wordt na publiekelijke kritiek uit de regering gezet. De Pandora Papers: miljoenen stukken over het gebruik van de Britse Maagden Eilanden als belasting paradijs door bekende en minder bekende staatslieden, financiers en sjoemelaars. Belastingen willen ontgaan is niet strafbaar, maar wel attractief voor degene die toch al met voldoende rijkdom is toegerust. Onze demissionaire minister van financiën blijkt ook aan dit onfrisse gezelschap te hebben deelgenomen. Voor ons land is het een zegen dat onze premier zelf verre blijft van Britse Maagden Eilanden of andere fiscale paradijzen. Er kleeft geen enkele financiële smet aan hem.

De minister van sociale zaken uit D’66 legt zijn ministerschap definitief neer om mee te helpen knutselen aan een nieuw kabinet. Het demissionaire kabinet Rutte 3 sterft zo een natuurlijke dood. Hoog tijd voor Rutte 4. De kans op een buitenparlementair kabinet is weer verkeken. Een buitenparlementair kabinet is een regering, waarbij de tweede kamer leden van de regeringspartijen niet meer als stemvee worden gebruikt, maar om(t)zichtig hun eigen stem kunnen bepalen. De ministers hebben dan geen binding met een specifieke partij: de oplossing voor onze vast gelopen democratie op het Binnenhof. Daar haalt men opgelucht adem. Ze kunnen toch op de oude voet voort. De deur tussen politiek en maatschappij zit weer voor een poosje dicht.

Miljarden mensen op aarde vallen buiten enige inentingsmogelijkheid. Het is ongelijk verdeeld. Daar woedt het virus verder en scheidt met regelmaat nieuwe varianten af. Deze nieuwe soorten virussen worden aangeduid met de letters uit het oudgriekse alfabet, dit in de medische traditie van de geheimtaal. Een korte rondgang door mijn dorp leverde het beeld op dat het gros van de mensen geen idee hebben wat woorden als delta en omikron betekenen. Is er nu niemand in het Binnenhof geweest, om voor te stellen om gewoon het Nederlands alfabet te gebruiken in plaats van potjeslatijn? De afstand wordt alsmaar groter. Mijn voorstel: laten we een hek om het Binnenhof bouwen met een bordje waarop de spreekuren staan vermeld. Dan heeft het Binnenhof geen last meer van de burgers en de burgers niet van het Binnenhof.

Het Kabinet Rutte vier heeft het niet meer in het jaar 2021 gehaald. De bordes scene is nu vastgesteld voor 10 januari 2022. Het einde van 2021 kent opnieuw een lock down. Ditmaal preventief bedoeld in verband met de ontwikkeling van het o-virus in Zuid Afrika. Maar het is ook nooit goed. De ons omringende landen kenden geen reisbeperkingen. Dit leidde tot een massale stroom over onze grenzen met België en Duitsland. Antwerpen werd overstroomd met tjokvolle treinen uit Nederland vol winkelende Nederlanders. De Antwerpse autoriteiten bezwoeren de Nederlanders thuis te blijven, de plaatselijke middenstand moedigde deze komst juist aan. Zij maakte nog een deel goed van hun al eerder geleden verliezen. De Nederlandse Minister van volksgezondheid maakte de indruk deze ontwikkeling niet voorzien te hebben, getuige zijn krachteloze oproep thuis te blijven. De zoveelste te leren les: Een lock down heeft weinig zin als de omringende landen niet meedoen. Het afstemmen van dergelijke maatregelen moet gemeenschappelijk gebeuren. Het alleen optrekken, zoals tot heden gebeurd lijkt niet zo verstandig.

Nawoord.

In dit boek zijn maatschappij kritische opmerkingen geplaatst en het is hier en daar niet mals. Maar alléén kritiek hebben is té makkelijk. In de Coronajaren is zeer veel goeds gebeurd: in de zorg, in de farmacie, in het sociale leven. De  kritische noten betreffen in hoofdzaak onze politieke wereld: het Binnenhof. Dat is in toenemende mate vervreemd van de samenleving. Juist door het samengaan van pandemie en verkiezingen komen de zwakke plekken aan het licht.

Ik wil alle mogelijke twijfel over de vraag hoe ik tegenover onze eigen democratie sta, wegnemen. Ik zeg u dat onze democratie de minst slechte staatsvorm is, die men zich maar wensen kan. Alle andere staatsvormen, waarin een sterke man optreedt, leiden tot corruptie en een diep zwart gat: “Dan dooft het licht”.                                                                     

(Dichter Hendrik Mattheus van Randwijk uit “Een volk dat voor tirannen zwicht”.)